Pamior Janka Zaprudnik

Janka Zaprudnik (sapraŭdnaje imia — Siarhiej Vilčycki) naradziŭsia 9 žniŭnia 1926 hoda ŭ Miry (tady Mir byŭ u składzie Polskaj dziaržavy). Tam skončyŭ pačatkovuju škołu, padčas niamieckaj akupacyi prahimnaziju ŭ Baranavičach i niekalki kłasaŭ handlovaj škoły, naležaŭ da Sajuza biełaruskaj moładzi. Letam 1944 hoda byŭ vymušany pakinuć Biełaruś. 

Paśla zakančeńnia Druhoj suśvietnaj vajny źmianiŭ imia na Janka Zaprudnik i znoŭ viarnuŭsia da adukacyi. Skončyŭ słavutuju Biełaruskuju himnaziju imia Janki Kupały (1947), braŭ aktyŭny ŭdzieł u skaŭckim ruchu. A ŭ 1948 hodzie razam z 11 inšymi chłopcami (znakamitaja «Dvanaccatka») adpraviŭsia ŭ Vialikabrytaniju, dzie try hady pracavaŭ u vuhalnych šachtach. U Brytanii Janka Zaprudnik taksama braŭ aktyŭny ŭdzieł u žyćci biełaruskaj dyjaspary, byŭ aktyvistam Zhurtavańnia biełarusaŭ u Vialikabrytanii. U 1950 h. pierajechaŭ u Bielhiju dla atrymańnia vyšejšaj adukacyi. U 1954 hodzie skončyŭ histaryčny fakultet Luvienskaha ŭniviersiteta. Ź vieraśnia 1954 hoda pracavaŭ u biełaruskaj siekcyi «Radyjo Vyzvaleńnie» (siońnia — «Radyjo Svaboda»). 

U 1957 hodzie Janka Zaprudnik pierajechaŭ u ZŠA. Praciahnuŭ pracu na «Radyjo Svaboda», a ŭ 1969 hodzie ŭ Ńju-Jorkskim univiersitecie abaraniŭ dysiertacyju na temu «Palityčnaje zmahańnie za Biełaruś u carskich Dziaržaŭnych dumach (1906-1917 hh.)» i atrymaŭ stupień doktara historyi. Vykładaŭ historyju Rasii i SSSR u Kvinskim kaledžy Ńju-Jorskaha ŭniviersiteta.

Janka Zaprudnik byŭ adnoj z centralnych postaciaŭ biełaruskaj emihracyi ŭ ZŠA, redaktaram haziety «Biełarus» (1980—1995), siabram Biełaruska-amierykanskaha zadzinočańnia (BAZA), aktyvistam biełaruskich pravasłaŭnych prychodaŭ. Jon — aŭtar šmatlikich biełarusaviedčych publikacyj, u tym liku knih: «Paŭstańnie na Biełarusi 1863 hoda: «Mužyckaja Praŭda» i «Listy z-pad šybienicy» = The 1863 uprising in Byelorussia: «Peasants' Truth» and «Letters from beneath the Gallows» / teksty i kamientaryi» (razam z T. Berdam, 1980), «Spadčyna baćkoŭ: «Ahledziny»: Da 100-hodździa ad naradžeńnia Ja. Kupady j Ja. Kołasa» (1982), «Belarus: At Crossroads in history» (1993; biełaruskaja viersija «Biełaruś na histaryčnych skryžavańniach», 1996), «Historical dictionary of Belarus» (1998; razam z V. Silickim, 2007), «Dvanaccatka: Dak. apovieść ab dvanaccaci bieł. chłapcach u Niamieččynie, Vialikabrytanii i Bielhii (1946-1957 hh.)» (2002), «Biełaruskija fiestyvali i vystaŭki ŭ Ńju Džersi: palityčnaja infarmacyja movaju mastactva (1948—2011 hh.)» (2013), «Pa haračych śladach minŭuščyny: Maje listy 1952-1959 hh.: Univiersitet u Bielhii hazieta «Baćkaŭščyna», radyjo Vyzvaleńnie/Svaboda ŭ Miunchienie i Ńju-Jorku» (2015). 

Taksama Janka Zaprudnik viadomy i jak paet. Pisaŭ pad psieŭdanimam Siarhiej Jasień. U 2017-m vyjšaŭ zbornik jaho tvoraŭ «Bierahu majho zarnicy: paezija (1946—2017): dziońnik (1949―1954)».

Janka Zaprudnik byŭ miecenatam, jaki padtrymlivaŭ bieźlič biełaruskich spraŭ, prajektaŭ, apiekavaŭsia historykami ŭ Biełarusi, byŭ tut žadanym hościem. A jaho dom u Somiersecie (Ńju-Džersi) zaŭsiody byŭ haścinny i ŭtulny dla surodzičaŭ-biełarusaŭ.

Da apošnich miesiacaŭ Janka Zaprudnik zachoŭvaŭ śvietły rozum i cikavaść da padziejaŭ. Apošni raz naviedvaŭ radzimu ŭ 2016 hodzie, u 90-hadovym uzroście, prajechaŭšy jaje z poŭdnia, dzie była radzima žonki, i zładziŭšy ŭ Minsku prezientacyju knihi na padstavie svaich listoŭ.

• 3
• 0
• 3
• 0
• 0
• 39
• 0
• 0