Nieŭrołahi navučyli štučny intelekt čytać čałaviečyja dumki
Daśledčyki stvaryli dekodar maŭleńnia, zdolny pieraŭtvarać dumki i słovy z dapamohaj danych mazhavoj aktyŭnaści ad fMRT.
Śpiašajemsia supakoić: pakul mašyny dla čytańnia dumak jašče nie źjaŭlajucca realnaściu. Pry hetym raznastajnyja interfiejsy «mozh-kampjutar» znachodziacca siońnia na roznych stadyjach raźvićcia, dazvalajučy, naprykład, ludziam ź nieŭrałahičnymi parušeńniami adnaŭlać ruchalnyja funkcyi, razmaŭlać sa svaimi blizkimi. Isnujuć navat raspracoŭki impłantaŭ, jakija patencyjna zmohuć viartać zrok ślapym ludziam.
Ciapier ža daśledčyki stali na krok bližejšyja da taho, kab kampjutar zmoh čytać našy dumki biez apieracyi pa impłantavańni niejkaj pryłady ŭ arhanizm. U artykule, apublikavanym u paniadziełak u časopisie Nature Neuroscience, paviedamlajecca, što daśledčyki z University of Texas u horadzie Ościn stvaryli dekodar maŭleńnia, zdolny pieraŭtvarać dumki ŭ słovy.
Dekoder maŭleńnia vykarystoŭvaje dla hetaha danyja mazhavoj aktyŭnaści, sabranyja z dapamohaj funkcyjanalnaj MRT (abo fMRT). Mietad fMRT vykarystoŭvajecca dla vymiareńnia aktyŭnaści mozhu i abapirajecca na toje, što cerebralny kryvaciok spałučany z aktyvacyjaj niejronaŭ. Heta značyć, što kali kankretnaja vobłaść mozha vykarystoŭvajecca, prytok kryvi da hetaj vobłaści taksama pavialičvajecca, što možna zafiksavać pry dapamozie śpiecyjalnaj pryłady.
Dla pracy dekodara maŭleńnia vykarystoŭvaŭsia toj ža ŠI, što i ŭ ChatGPT. Adnak — i tut možna pakul vydychnuć — ŠI razumieje nie dakładnyja słovy, a maje tolki ahulnaje razumieńnie pra toje, što niechta dumaje. Tym nie mienš, heta adzin ź pieršych dekodaraŭ mozha, jaki nie patrabuje impłantavanaj pryłady. Pry dadatkovych daśledavańniach heta moža dazvolić kamunikacyju, na jakuju nie zdolnyja sučasnyja interfiejsy «mozh-kampjutar». Ale padobny typ technałohii sutykajecca ź vialikaj kolkaściu etyčnych prablem i pytańniaŭ pryvatnaści.
Jak niejronnuju sietku vučyli čytać dumki
Kab prymusić svoj maŭlenčy dekodar raspaznavać dumki, daśledčyki pad kiraŭnictvam Alaksandra Chuta, dacenta kafiedry nieŭrałohii i infarmatyki z University of Texas, spačatku pavinny byli navučyć ŠI na danych fMRT. Try dobraachvotniki lažali ŭ MRT-aparacie kala 16 hadzin i słuchali aŭdyjahistoryi, paviedamlaje Inverse.
Jany słuchali padkasty i prahramy na samyja roznyja temy, a taksama hladzieli niamyja (ale pry hetym nasyčanyja padziejami) videa, takija jak karotkamietražnyja filmy Pixar i inšyja animacyjnyja roliki. Navukoŭcy kažuć, što imknulisia ŭ asnoŭnym da taho, što cikava i viesieła słuchać padyspytnym, bo heta, vierahodna, vielmi važna dla atrymańnia dobrych danych z fMRT.
Pakul subjekty zabaŭlalisia roznymi historyjami, ŠI pracavaŭ, vyvučajučy mnostva danych, jakija, pa słovach kiraŭnika kamandy, bolš čym u piać razoŭ pieravyšajuć luby isnujučy moŭny nabor. ŠI vyvučaŭ danyja z dapamohaj madeli kadavańnia, jakaja biare słovy, što čuje subjekt, i pradkazvaje, jak adkaža mozh paddoślednaha.
Adsotak pamyłak «słova ŭ słova» byŭ davoli vysokim: ad 92 da 94%. Sučasny ŠI nie ŭ stanie pieraŭtvaryć dumki ŭ čyjeści dakładnyja słovy abo skazy, chutčej, jon pierafrazuje ich. Naprykład, u adnym prykładzie paddośledny pačuŭ słovy «ŭ mianie jašče niama pravoŭ kiroŭcy», a dekodar pradkazaŭ heta jak «jana jašče navat nie pačała vučycca vadzić mašynu».
Pytańni psichičnaj pryvatnaści
Kiraŭnik prajekta, spadar Chut kaža, što hety padychod da interfiejsu «mozh-kampjutar» unikalny nie tolki tym, što źjaŭlajecca nieinvaziŭnym, ale i tym, što maŭleńnie razhladajecca ŭžo na ŭzroŭni idej. Bolšaść ža isnujučych sistem pracuje, razhladajučy tolki apošniuju stadyju maŭlenčaha pracesu, zapisvajučy danyja z matornych abłaściej mozha (heta vobłaści, jakija kantralujuć rot, hartań i jazyk).
Ale mienavita takaja apracoŭka «źvierchu ŭniz» robić hety kankretny dekodar maŭleńnia nie ŭniviersalnym. Chut i jaho kalehi vyjavili, što dešyfratar, navučany na funkcyjanalnych danych MRT adnaho subjekta, nie moža być užyty dla inšaha. Čałaviek taksama pavinien byŭ być uvažlivym, bo inakš ŠI nie moh ułavić historyju ź sihnałaŭ mozha.
U peŭnym sensie danyja mohuć być navat sabatavanyja, kali subjekt robić što-niebudź, akramia kancentracyi ŭvahi na historyi, jakuju słuchaje. Naprykład, čałaviek moža ŭ dumkach raskazvać inšuju historyju, abo ličyć ličby, abo dumaje pra svajho ŭlubionaha hadavanca.
Choć dalokaja ad ideału zdolnaść ŠI čytać dumki i vyklikaje palohku, ale aŭtary daśledavańnia pryznali mahčymaść uźniknieńnia prablem ź psichičnaj pryvatnaściu i nieabchodnaść uviadzieńnia palitykami efiektyŭnych abmiežavańniaŭ na ŭžyvańnie padobnaj technałohii.
«Nas taksama turbuje toje, što dekodar nie pavinien być dakładnym, kab vykarystoŭvać jaho z drennymi metami, — skazaŭ Džery Tenh, adzin z aŭtaraŭ daśledavańnia, spasyłajučysia na palihraf u jakaści papiaredžańnia. — Choć hetaja technałohija znachodzicca ŭ zarodkavym stanie, vielmi važna rehulavać, dla čaho možna vykarystoŭvać danyja mozha, a dla čaho nielha. Kali adnojčy stanie mahčymym atrymać dakładnaje dekadavańnie biez supracoŭnictva čałavieka, u nas budzie stvoranaja narmatyŭnaja asnova, na jakuju my zmožam abapiracca».
Na pachavańni snajpierki Maryi Zajcavaj u Kijevie byŭ zaŭvažany niezvyčajny bieł-čyrvona-bieły ściah3
Kamientary